Portal Funduszy Europejskich

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 (RPOWP 2014-2020) jest jednym z narzędzi realizacji Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020, przyjętej 9 września 2013 r. przez Sejmik Województwa Podlaskiego.

Stanowi jednocześnie instrument realizacji Umowy Partnerstwa, która określa strategię interwencji funduszy europejskich w ramach trzech polityk unijnych, tj. polityki spójności, wspólnej polityki rolnej i wspólnej polityki rybołówstwa w Polsce w latach 2014-2020. Tym samym RPOWP 2014-2020 przyczynia się do realizacji celów Strategii Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz krajowych dokumentów strategicznych.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 jest programem dwufunduszowym, współfinansowanym z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Zakres interwencji Programu został określony na podstawie przepisów i wytycznych wspólnotowych i krajowych, a także uwag z konsultacji i rekomendacji z ewaluacji ex ante. Obejmuje 32 priorytety inwestycyjne w ramach 9 celów tematycznych, które zostały ujęte w 10 osiach priorytetowych.

Za zarządzanie programem regionalnym odpowiada zarząd województwa. W praktyce to w Urzędzie Marszałkowskim umiejscowiona jest jednostka, której powierzone zostały funkcje Instytucji Zarządzającej. Odpowiada ona za sprawną i poprawną realizację programu – zarówno w ujęciu całościowym, jak i na poziomie poszczególnych projektów. Wydaje też wytyczne, zalecenia i podręczniki dotyczące różnych aspektów związanych z realizacją programu oraz prowadzi działania promocyjno-informacyjne.

Kompetencje w zakresie zarządzania programem są bardzo szerokie – począwszy od jego opracowania, poprzez wybór projektów do dofinansowania, zlecanie płatności na rzecz beneficjentów i weryfikację poprawności ponoszonych przez nich wydatków, aż po całościowe monitorowanie postępów realizacji programu i weryfikację osiąganych celów.

Szczegółowy wykaz zadań wykonywanych przez Instytucję Zarządzającą obejmuje:

1. Przygotowywanie propozycji kryteriów wyboru projektów do dofinansowania;
2. Wybór projektów do dofinansowania;
3. Zawieranie z wnioskodawcami umów o dofinansowanie projektu lub podejmowanie decyzji o dofinansowaniu projektu;
4. Zlecanie płatności na rzecz beneficjentów;
5. Zapewnienie aktualności i poprawności danych służących do monitorowania realizacji programu;
6. Pełnienie funkcji instytucji certyfikującej;
7. Prowadzenie kontroli realizacji programu, w tym weryfikacja prawidłowości wydatków ponoszonych przez beneficjentów;
8. Nakładanie korekt finansowych;
9. Odzyskiwanie kwot podlegających zwrotowi (np. środków niewykorzystanych, odsetek, należności do zwrotu w związku z nieprawidłowościami);
10. Ewaluacja programu;
11. Monitorowanie postępów realizacji programu;
12. Zapewnienie informacji o programie i jego promocja.

Instytucja Zarządzająca może przekazać wykonywanie części swoich zadań do realizacji Instytucjom Pośredniczącym, a te dalej Instytucjom Wdrażającym. Ciągle jednak zachowuje pełną odpowiedzialność za całość realizacji programu.

Zasady działania i obowiązki Instytucji Zarządzającej zostały określone w ustawie o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014 – 2020 (rozdział 4).

Rolę Instytucji Pośredniczącej mogą pełnić wyłącznie jednostki sektora finansów publicznych. Zakres jej obowiązków określa umowa lub porozumienie. Mogą to być na przykład zadania związane z zarządzaniem i wdrażaniem części programu dotyczącej określonej tematyki, w której specjalizuje się dana instytucja, np. ochrony środowiska, rozwoju przedsiębiorstw czy budowy dróg.

Przykładowe zadania Instytucji Pośredniczącej to:

• zarządzanie poszczególnymi priorytetami programu,
• przygotowanie na podstawie wytycznych Instytucji Zarządzającej szczegółowych kryteriów wyboru projektów w ramach poszczególnych priorytetów,
• przygotowanie opisu własnego systemu zarządzania i kontroli,
• wybór projektów do dofinansowania zgodnie z kryteriami oraz podpisywanie umów z beneficjentami,
• zapewnienie zgodności projektów z zasadami wspólnotowymi i krajowymi,
• weryfikacja poprawności i zgodności z prawem wydatków ponoszonych przez beneficjentów,
• prowadzenie elektronicznego systemu monitorowania realizacji poszczególnych priorytetów,
• rozliczanie umów z beneficjentami,
• monitorowanie realizacji umów o dofinansowanie projektów,
• monitorowanie realizacji wskaźników,
• prowadzenie kontroli realizowanych projektów,
• przygotowanie sprawozdań z realizacji poszczególnych priorytetów,
• ewaluacja poszczególnych priorytetów,
• prowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych,
• przechowywanie dokumentacji związanej z wdrażaniem programu przez 3 lata od daty jego zamknięcia.

Dla realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego wyznaczono następujące Instytucje Pośredniczące:

• Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku
• Stowarzyszenie Białostockiego Obszaru Funkcjonalnego

Zasady powoływania i funkcjonowania instytucji w programie określa Ustawa o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014 – 2020 (rozdział 4).

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) to forma współpracy samorządów współfinansowana ze środków Funduszy Europejskich. Partnerstwa miast i otaczających je gmin oraz władze województw wspólnie ustalają cele i wskazują inwestycje niezbędne do ich osiągnięcia. Formuła ta umożliwia wyjście poza sztywne granice administracyjne samorządów, co przełoży się na większe oddziaływanie realizowanych wspólnie przedsięwzięć.

Sformalizowana współpraca

Samorządy chcące realizować projekty w trybie ZIT zawiązują partnerstwo – tzw. Związek ZIT (np. stowarzyszenie lub związek międzygminny) i przygotowują wspólną Strategię Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych. Powinny się w niej znaleźć m.in. najważniejsze cele i działania służące rozwiązywaniu problemów gospodarczych, środowiskowych, klimatycznych, demograficznych, czy społecznych danego obszaru. Strategia ZIT powinna wyznaczać przedsięwzięcia, które będą realizowane w formule ZIT w ramach regionalnego programu operacyjnego oraz określać przedsięwzięcia komplementarne, o sfinansowanie których finansowane Związek ZIT będzie mógł ubiegać się z innych źródeł, np.: z krajowego programu operacyjnego. Utworzone partnerstwa muszą podpisać porozumienie o wdrażaniu ZIT z zarządem województwa.

ZIT w ramach RPOWP 2014-2020

ZIT w naszym województwie jest realizowany na terenie Białostockiego Obszaru Funkcjonalnego (BOF). Białostocki Obszar Funkcjonalny tworzą: stolica województwa podlaskiego – miasto Białystok oraz 9 gmin należących do powiatu białostockiego, w tym gminy miejsko-wiejskie: Choroszcz, Czarna Białostocka, Łapy, Supraśl, Wasilków, Zabłudów oraz gminy wiejskie: Dobrzyniewo Duże, Juchnowiec Kościelny, Turośń Kościelna. Wszystkie gminy BOF utworzyły Stowarzyszenie Białostockiego Obszaru Funkcjonalnego.

Szczegółowe informacje na temat jego działalności można znaleźć na bof.org.pl

Jakie projekty można realizować?

Ideą ZIT jest współpraca i integracja samorządów na rzecz maksymalnego wykorzystania atutów samorządów i wspólnego rozwiązywania problemów. Dlatego dofinansowane projekty powinny mieć zintegrowany charakter, nie będą mogły być oderwanymi od siebie, punktowymi inwestycjami. W Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 realizacja projektów w trybie ZIT przewidziana została w następujących obszarach:

• zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej Białostockiego Obszaru Funkcjonalnego
• rozwoju potencjału kształcenia zawodowego
• dostosowania kompetencji mieszkańców BOF do potrzeb pracodawców
• zwiększenia udziału osób dorosłych w kształceniu ustawicznym
• podniesienia jakości edukacji przedszkolnej i rozwoju infrastruktury wychowania przedszkolnego
• włączenia społecznego, w tym mi.in wyrównywania szans na rynku pracy
• zwiększenia dostępu do usług społecznych
• rozwoju niskoemisyjnego transportu miejskiego – publicznego transportu zbiorowego i transportu rowerowego.